NİLGÜN DUYAR’IN KALEMİNDEN

Geçmişiyle Yüzleşmeyen Birey, Kişisel Tarihini İnşa Edebilir mi? “İnsan, geçmişini aşarak değil, onunla yüzleşerek kendisini inşa eder.”

• Nietzsche okumasıyla yeniden düşünülmüş bir özdeyiş

Kendini yeniden var etmek... Belki de modern insanın en temel uğraşı bu. Hayat, içine doğduğumuz kimliklerle sınırlı bir yazgı değil artık. Aileden, sınıftan, cinsiyetten devraldığımız roller ve anlamlar sorgulanabilir hale geldi. Ama burada asıl mesele şu: Kendi olmayı gerçekten başarabilir miyiz, geçmişimizle yüzleşmeden? Birçok insan “geçmişi geride bırakmak” söylemine sarılır. Oysa geçmiş, üstü örtülebilecek bir yük değil; onu dönüştürmeden taşıyamayız. Nietzsche’nin “üst-insan”ı tam da burada devreye giriyor. Kendi değerlerini yaratabilen insan, ancak geçmişiyle hesaplaşmayı göze alarak özgürleşebilir. Bu, kolay bir süreç değil. Çünkü kimliğimiz sadece içsel bir mesele değil; toplumsal olanla örülüdür. Foucault’nun dediği gibi, birey, iktidarın ağları içinde şekillenir. Butler, toplumsal cinsiyetin nasıl tekrarlarla üretildiğini gösterir. Bourdieu ise sınıfsal alışkanlıkların nasıl biz fark etmeden davranışlarımızı belirlediğini… Fakat bu kuramcıların ortaklaştığı bir nokta var: Her birey, geçmişin ve toplumsal yapının içinde olsa bile, kendi anlatısını dönüştürme gücüne sahiptir. İşte bu yüzden “kendini inşa etmek”, bir varoluş cesaretidir. Geçmişi yok sayarak değil, ona dönerek, içindeki karanlıkları, kırılmaları ve suskunlukları göğüsleyerek yürünür bu yol. Çünkü tarih, sadece olan bitenin kaydı değil; aynı zamanda anlam verilen, yeniden yazılan bir metindir. Kişisel tarih de böyledir. Ve en samimi yeniden yazım, geçmişiyle yüzleşen bir bireyin kaleminden çıkar. Yalnızlık da bu sürecin kıyısında durur. Belki biraz ürkütücüdür ama aslında derinlemesine bir özgürlük alanı sunar. Kalabalıklardan, alışılmış seslerden uzaklaştığımızda, kendimize ait olan sesi duymaya başlarız. İşte o an, geçmişle yüzleşme de, geleceği kurma iradesi de mümkün hale gelir. Kendini inşa etmek, bir kopuş değil; bir karşılaşmadır. Kendini bilmek, yüzleşmekle başlar. Kimlikler yeniden tanımlanabilir; sınıflar aşılabilir; cinsiyet rolleri kırılabilir. Ama tüm bunlar, geçmişle dürüst bir temas kurmayı gerektirir. Unutmak değil, dönüştürmek… Çünkü bireyin en sahici hikâyesi, geçmişiyle cesurca yüzleştiği yerde başlar.