Türkler ve Renkler
Türk kültüründe ve Sanatında kullanılan renkler asırlardır merak konusu olmuştur. Fakat; Bu renklerin neden? Niçin? kullanıldığı menşeinin nereye dayandığı her zaman merakımızı cezbetmiştir. Hayatımızın her alanında kullandığımız renkleri ana hatlarıyla inceleyecek olursak;  Ziya Gökalp’in “Altın Destan” isimli şiirinden örnek vermek yerinde olacaktır!!!
Sağ, (2021) Maziden Atiye Estetiğe Türkçe Bakış isimli programda Ziya Gökalp’ın Altın Destan isimli şirinde yönlere göre renk kavramını şu sözleriyle vurgulamaktadır;

“ Kaşgar’ı merkeze koyuyor. Rengi sarıdır diyor. Doğusuna Pekin’i koyup rengi Mavidir diyor. Kubilay hanın pekinini, hemen kuzeyine Kazanı koyuyor. Rengi Karadır diyor. Bunların bayraklarının rengi de aynı renktir. Hemen Güney’de Babürşahları yenileriyi görüyoruz. Bayrakları kızıldır. Kırmızıdır. Çünkü; kırmızı Renk Güney’i temsil eder. Siyah kuzeyi, Mavi doğuyu, Ak renkte Batı’yı temsil etmektedir.”

Yukarıdaki sözlerden de anlaşılacağı üzere hangi yönün hangi renkle anıldığı gerçeği, apaçık bir şekilde ortaya koyulmuştur.

Bunların akabinde coğrafi isim betimlemelerinde de yer(mekan) olarak, renk kavramı ile ilgili örneklere sıkça rastlanılmaktadır. Sağ (2021) yer olarak renk kavramını şu sözleriyle ifade etmektedir;

“Kuzeydeki denize (Kara)deniz, Güneydeki denize (Kızıl)deniz, Batıdaki denize (Ak)deniz, Doğuda ise; (Gökçe)deniz yani Hazar denizini görmekteyiz.”

Renkler, oldukça fazla işlevsel bir yapı gözetmektedir. Bunların yanında İslami dönemde, Sivastaki medreseye Gök medrese, Erzurum’daki medreseye, Yakutiye(yeşil) Bursa’daki camii’ye, yeşil(yaşıl) camii ve Türk’ü Türk yapan turkuaz renk ise; baş tacı yapılmıştır. Kubbelerin rengi turkuazdır. Ayrıca; Peygamber efendimiz Hz. Muhammed (S.A.S)’in mukedderatı da turkuaz renkli bir örtüyle örtülmüştür. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde askerlerin üniformaları renklere göre tasnif edilmiştir. Atlar, renklerine göre sınıflandırılmıştır. Geçmişten günümüze kadar Devlet kağanlarını yüceltmek ve yeraltından gelen kötülüklerden korumak için yere serilen kırmızı halılar 2500 yıllık bir ritüeldir. Devlet büyüklerini yüceltmek amacıyla da kullanılan bu ritüel, başka devlet büyükleri geldiğinde de yere serilmeye devam edilmiştir. Türklerin ne kadar barışçıl bir kişiliğe sahip olduğu bu noktada anlaşılmaktadır.
Geçmişten beri gelinlerin beline kırmızı kuşak takılmaktadır. Günümüzde gelinlerin beline kırmızı kuşak takılmaya devam edilmiştir. Türkler geleneklerine, kültürüne ve renklerine bağlı bir toplumdur. Buradan da anlaşılıyor ki; Türklerin, temeli Orta Asya’ya dayanan kutsal renk inancı geçmişten günümüze kadar varlığını sürdürmektedir.

Not: Bu yazının bazı yerleri Doç. Dr. Mehmet Sağ hocamın arşivinden alıntılanmıştır.