HABER/ SERRA TAYLAN
Elazığ’da Cumhuriyet döneminin en önemli kazanımlarından biri olan Şarap Fabrikası kapanıyor. 2024 yılında kapanma kararı alan fabrika bu yıl sonundan itibaren üretimini Tekirdağ ve Nevşehir’deki işletmelerinde sürdürecek. 1944 yılından kurulan ve 2004 yılında özelleştirilen fabrikanın kapanması ile bölgedeki üzüm üreticileri büyük bir tedirginlik yaşıyor.
Elazığ’ın coğrafi tescilli üzümlerinden başta ‘Öküzgözü’ üzümü olmak üzere Şifoni, Boğazkere gibi üzüm çeşitlerinden üretilen şaraplar Elazığ’ın tarihi şarap fabrikasında üretiliyordu. Yurt içi ve yurtdışında hem ülke hem de Elazığ için büyük bir ekonomik katma değeri olan şaraplar artık Elazığ’daki Şarap Fabrikası’nda üretilmeyecek. Şarap Fabrikası’nın işletmesini yürüten firma aldığı bir kararla üretim merkezini Tekirdağ’a taşıma kararı aldı. 2023 depremlerinde fabrika binasının aldığı hasar gerekçesi ile taşınan fabrika Elazığ için uzun vadede büyük bir ekonomik ve kültürel değer kaybı olarak görülüyor.
Fabrika taşınıyor, üreticiler tedirgin
Fabrikanın Elazığ içinde farklı bir alana taşınması ya da var olan fabrika binasının güçlendirilmesi gibi öneriler yapılsa da bu konudaki çağrılar yanıtsız kaldı. Ama firma aldığı kararla Şarap üretim faaliyetlerini Tekirdağ ve Niğde’deki tesislerine taşıdı. Üreticilerle de sözleşmesi devam eden firmanın üzümleri üreticilerden alacağı belirtilse de, üzüm üreticileri bunun kısa vadede devam edecek bir çözüm olduğunu belirtiyorlar. Elazığ için marka değeri taşıyan fabrikanın artık olmaması da üreticileri ve Elazığlılar’ı tedirgin eden bir başka konu.
Elazığ için ekonomik ve kültürel bir değer kaybı
Şarap fabrikası’nın kapanmasını üreticiler ve kanaat önderleri ile konuştuk.9. Köy’e konuşan üreticiler kuraklık,don gibi olaylardan dolayı dertli iken şarap fabrikasının kapanması ile uzun vadede daha da büyük sıkıntılar yaşayabileceklerini dile getiriyorlar. Elazığ’ın alanında uzman kanaat önderleri ise fabrikanın kapanmasının Elazığ’ın ekonomik ve kültürel kazanımlarına bir darbe olduğu görüşündeler.
Doç Dr. Hüsamettin Kaya: ‘’Üzümlerin evlet eliyle işletilmesini istedik hep. Ancak şimdi özelleşen fabrika da kapanıyor’’
Elazığ Üzüm Üreticileri Birliği Kurucu Başkanı ve Munzur Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç Dr. Hüsamettin Kaya fabrikanın kapanmasının Elazığ için büyük bir kayıp olacağını kaydetti. Elazığ’ın üzümlerinin bir çoğunun coğrafi tescilli olduğunu ve bunun ekonomik bir değer taşıdığını ifade eden Kaya, fabrikaların özelleştirilmesinin neticesinde bu durumun yaşandığını söyledi. Kaya:” Üzüm üretimi konusunda Türkiye’nin en zengin çeşitliliğine sahip olan Elazığ’da sektör, yanlış uygulamalar üzerine yeterince gelişemedi. Özellikle özelleştirmelerden sonra sektörde üreticilerin mağduriyeti çok arttı. Devlet eliyle işletilmesini istedik hep. Ancak şimdi özelleşen fabrika da kapanıyor. Bu fabrika Cumhuriyet Döneminden bizlere yadigar kalan bir fabrikaydı. Kapanıyor olması bizleri üzdü. Bölgedeki üreticilere olan etkisi ve ekonomimize olan yansımalarını uzun vadede göreceğiz. ”
Birlik Başkanı Cengiz Öz:’’ Cumhuriyetin ilk yıllarında kurulan fabrikanın kapanması kültürel bir değerimizin yitirilmesi demektir’’
Elazığ Üzüm Üreticileri Birliği Başkanı Cengiz Öz fabrikanın kapanmasından duyduğu üzüntüyü hem maddi hem de manevi boyutları ile dile getirdi.
“Bu fabrika 1944 yılında kuruldu. Atatürk’ün talimatıyla onun vefatından yıllar sonra faaliyete geçen bu fabrika, ilimizde üretilen üzümlerden elde edilen şaraplarla ilimizde bir marka değeri taşımakta. Cumhuriyetin ilk yıllarından beri ilimizde faaliyet gösteren fabrikanın kapanması kültürel bir değerimizin de yitirilmesi anlamına geliyor. Fabrika binasının güçlendirilmesi ya da yenilenmesi çözüm olurdu belki.Ancak firmanın aldığı karar bu yönde. Ne yazık ki bu yılın sonunda kapanacak. Bizler zaten ekonomik koşullar altında üretmekte ve ürettiğimizi satmakta zorlanırken, fabrikanın kapanma kararı bize ayrı bir üzüntü vermiştir.
”Öküzgözü” üzümünün yerinde işlenmesi gerekiyor’’
Konunun ekonomik boyutunu da değerlendiren Cengiz Öz, üreticilerin kaygılarının gün be gün arttığını söyledi. Fabrikanın kısa vadede üzüm alımına devam etse bile bir süre sonra maliyetler ve fiziki koşullardan dolayı bu durumun sona ereceğini düşündüklerini belirten Öz, sözlerine şöyle devam etti:
” Elazığ’da 110 bin hektar alanda yaklaşık 70-80 bin ton sofralık ve şaraplık üzüm yetişiyor. Özellikle ”Öküzgözü” üzümünün yerinde işlenmesi gerekiyor. Ancak şimdi bu ürünler bizden alınsa da uzak bir yere nakledilecek. Üretici maliyetler altında ezilirken bu belki fiyat kırımına yol açacak. Dahası bu alımlara ne kadar süre devam edilecek bilmiyoruz. Bu üretim ayağındaki kaygılar. Ancak işin bir farklı boyutu da çalışanlar açısından. İşe devam etmek isteyenler şehirden taşınmak zorunda kalacak .Ya da işsiz kalacaklar. ”
Üretici Ayçin Öztürk:’’ Fabrikanın kapanmasını Elazığ ve Elazığlılar için büyük bir kayıp olarak görüyorum.’’
Üzüm üreticisi Ayçin Öztürk de şarap fabrikasının kapanmasından dolayı büyük bir üzüntü yaşadıklarını söyledi. Fabrikanın bir Cumhuriyet mirası olması açısından daha da büyük bir önem taşıdığını ifade eden Öztürk bir üretici olarak en çok bu duruma üzüldüğünü belirtti. Öztürk:” Cumhuriyet döneminin bir çok yapısı ya özelleşti, ya kapandı. 2004 yılında özelleştirme ile bir firmanın işletmesine geçen fabrikanın kapanmasını Elazığ ve Elazığlılar için büyük bir kayıp olarak görüyorum. Bunun dışında ilimiz ekonomisi için de büyük bir kayıp olacak.Br çok üretici üretimden vazgeçmeye hazırlanıyor. Keza ben de onlardan birisiyim.. Hemen hepimizin aklında şu soru:”Üzümlerimizi firma ne zamana kadar alacak? Nakliye, işçilik vb konularından dolayı fiyatlarda kırım olacak mı? Ya da bunlar olmasa bile firma bu durumu ne kadar sürdürecek? Biz fabrikanın kapanma kararını geçen yıl duyduğumuz ilk andan beri bu kaygıları taşıyoruz. İlimiz ileri gelenleri öneriler sundular. Ama ne yazık ki somut bir adım atılmadı”
Elazığ Kültür ve Tanıtma Vakfı Onursal Başkanı Mehmet Çağlar:’’ Elazığımızın özel şarabının hikayesi burada bitmesin’’
Elazığ Kültür ve Tanıtma Vakfı Onursal Başkanı Mehmet Çağlar da Elazığ’ın şarap üretimi konusunda köklü bir geçmişe sahip olduğunu söyledi. Kapanan fabrikanın binasının Elazığ’a bir müze olarak kazandırılması gerektiğini ifade eden Çağlar, Cumhuriyet döneminden günümüze Elazığ’ın ödüllü şaraplarının ve coğrafi tescilli ürünlerinin tarihini gözler önüne serecek bir müze haline getirilmesinin yerinde bir karar olacağını belirtti. Çağlar:” Şarap, tarih boyunca insanlık kültürünün ayrılmaz bir parçası olmuştur. Günümüzde dünya şarap tutkunları farklı damak tatları için yeni yerler keşfetmek istiyorlar. Bu nedenle şarap turları düzenliyor. Bu turlar hem şarap imalathanelerini ziyaret etmek hem de farklı ülkelerin kültürlerini tanıma fırsatı sunmaktadır. Bu bağlamda Elazığ, gerek ürettiği özel şarabı ve gerekse bu bölgede yetişen öküzgözü ve boğazkere üzümleri ve en önemlisi tarihi ve kültürü ile büyük bir zenginliğe sahiptir.Bu açıdan bakınca kararlılıkla bu fabrikayı kapatmak yerine, onu işleterek Elazığ’ı farklı çözüm arayışları yerine bu yönü ile turizme açalım. Elazığımızın özel şarabının hikayesi burada bitmesin.”diye konuştu.
News
